اختلال خواندن

خواندن یکی از پیشرفته ترین وپیچیده ترین تواناییهای ذهنی انسان است.خواندن یعنی ارتباط کلی فرد بایک سری اطلاعات سمبلیک (نمادین)که به جنبه بصری یادگیری اطلاق می شود(یعنی تبدیل نوشتاری به گفتاری).

اصطلاح اختلال خواندن(نارسا خوانی) به هر گونه ناتوانی در خواندن اطلاق می شود که بواسطه آن دانش آموزان از سطح پایه کلاس خود در زمینه خواندن عقب می مانند و هیچ گونه شواهد عینی دال بر نارسایی هایی چون عقب ماندگی ذهنی٬آسیب مغزی٬مشکلات هیجانی و فرهنگی٬و مشکلات گفتاری وجود ندارد. دانش آموزان نارسا خوان٬ دارای نقایص بسیار گوناگونی هستند که منشاء آنها عملکرد نامناسب مغز است.این عملکرد نامناسب لزوما ناشی از آسیب مغزی نیست بلکه به سبب این است که مغز این افراد عملکردی متفاوت از کودکان عادی دارد.

نارسا خوانی که به تاخیر و نقص در توانایی خواندن مربوط می شود با اصطلاحاتی مانند: دیسلکسی٬ آلکسی٬عقب ماندگی خواندن٬اختلال ویژه در خواندن همراه است.

مشکلات خواندن یکی از اساسی ترین مشکلاتی است که کودکان دچار اختلالات یادگیری با آن مواجه هستند.این دانش آموزان اکثرا مشکلاتی در جهت یابی فضایی٬تشخیص جهات مختلف(بالا-پایین-چپ-راست-و…) ٬توالی حروف و کلمات وهماهنگی چشم و دست دارند.در واقع خواندن ٬فرایند رشد تکلم و زبان است.بدین معنا که فعالیت خواندن از زمانی آغاز می شود که کودک اولین کلمات را برای بیان مقاصد خود به کار می برد.در این هنگام کودک با دیدن یا لمس کردن شیء و یا تصاویر ٬آن کلمه و یا نماد برایش تداعی می شود و در حقیقت مجموعه ای از صداها جایگزین اشیاء ٬تصاویر و مفاهیم آنها می شوند.پس از تجربه کافی در این زمینه و با آغاز سن رفتن به مدرسه و برخورداری از آموزشهای لازم ٬مرحله ارتباط دادن کلمات و صداها با نمادهای نوشتاری شروع می شود.

پیشنیاز درست خواندن ٬برخورداری از تواناییهایی چون دقت شنوایی٬ ادراک شنوایی و حافظه شنوایی و نیز دقت بینایی٬ ادراک بینایی و حافظه بینایی است.

ملاکهای تشخیص اختلال خواندن در مدرسه

-اشکال در تشخیص حروف الفبا و صدای آنها

-معکوس خواندن کلمات.

-جا انداری کلمات.

-کند خوانی٬آهسته خوانی٬ بریده خوانی جملات.

-گم کردن خط به هنگام خواندن.

-بی رغبتی به خواندن.

-اشکال در بخش و صداکشی(هر چند که ممکن است جزو برنامه آموزشی نباشد).

-تغییر افعال به میل خود.

-بکار بردن کلمه هم معنی کلمه مورد نظر.

-ضعف در درک مطلب.

عدم رعایت علائم نگارشی مانند: (:- ؟ -!-٬ و…)

-بکار بردن حرفی بجای حرف دیگر و یا کلمه ای بجای کلمه دیگر.

عوامل دخیل در اختلال خواندن

*عوامل جسمی(مانند نقایص بینایی-نقایص شنوایی-برتری جانبی وتصویر بدن).

*عوامل دخیل روانشناختی تحولی(مانندزبان-توجه یا دقت-عملکردهای شنیداری-تجسم یا حافظه بینایی-بندش بینایی وشنوایی(مانند تکمیل تصویر یا کلمه).

نارساییهایی که به مشکلات خواندن منجر می شوند

۱- ضعف در تشخیص دیداری:مثال:کودک درتشخیص حروف مشابه مثل (ب-پ-ت-ث-)(ع-غ)(س-ش)(ک-گ)مشکل دارد.

۲-ضعف در تشخیص شنیداری: ضعف در تشخیص کلماتی که تلفظ آنها به هم شبیه است مثل:مار-تار-کار-و…

۳- ضعف در ترکیب صداها:کودک نمی تواند حروف را به هم پیوند دهد وکلمه بسازد مثال: ﺑ +ا+د=باد

در این مورد معلم میبایستی بر ترکیب هجاها تاکید کند.

۴-ضعف در حافظه:در بخاطر آوردن ترتیب حروف مشکل دارد.مثلا به جای کلمه کبریت میخواند=کربیت.

۵-در مهارتهای تحلیل کلمه(بخش وصدا کشی)مشکل دارد هرچند که ممکن است بخش وصدا کشی در آموزش مورد تاکید زیادی نباشد.

۶-مشکل در استفاده از کلما ت دیداری آشنا(مانند :کلمه هایی که کودک با دیدن آنها بلافاصله می خواند).

۷-مشکل در مهارتهای درک لفظی( دانش آموز در درک کلمه ها ومطالب مشکل دارد)مثلا در درک معانی مختلف کلمه (شیر) مشکل دارد.

۸-مشکل در مهارتهای خواندن انتقادی:شامل:نتیجه گیری،قضاوت کردن در باره متن، عدم تشخیص بین حقیقت وتصور.

۹-مشکل در مهارتهای درک تحلیلی:مثل :قضاوت نقادانه،استنباط،پیش بینی نتایج.

روشهای درمان:

۱- در تمام فصول فعالیتهای مربوط به خواندن تاکید بر آموزش از راست به چپ نمایید (در ریاضیات تاکید از چپ به راست می باشد).

۲- کلمه یا جمله را با انگشت یا کارت بپوشانید واز کودک بخواهید به تدریج قسمتی از کلمه یا جمله را که دستتان از روی آن برداشته می شود، را بخواند.

۳- کشیدن خط زیرکلمه یا جمله.

۴- کودک را آموزش دهید تاانگشت خود را زیرکلمه بگذاردوسرعت خواندن خود را با دستش هماهنگ کند.

۵- کشیدن فلش از راست به چپ زیر کلماتی که کودک در خواندن آنها مشکل دارد.

۶- کلمه ای را بر روی تخته بنویسید واز کودک بخواهید که همزمان با تعقیب حروف با انگشت ،صدای آن ها را بلند بخواند.

۷- ازتخته مغناطیسی وحروف برجسته استفاده کنید واز کودک بخواهید بعد از لمس کردن حروف با انگشتان،کلمه را بخواند.

۸- برای اینکه توجه کودک را به اهمیت ترتیب مکانی حروف در کلمه جذب کنید ،کلمه ای را که کودک اشکال دارد در بالای کلمه ای که برعکس می خواند ،بنویسید واز کودک بخواهید که با کشیدن خط ،حروف بالا را به حروف پایین وصل کند.

مثال: روز زور(صداها به هم وصل شوند)

مطالعه بیشتر